توسط مركز پژوهشهای مجلس پیشنهاد شد؛
عرضه مدل کلان و چارچوب تقسیم کار ملی حکمرانی و توسعه هوش مصنوعی
به گزارش مداربسته، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی سفارش های سیاستی در رابطه با نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی در حوزه توسعه هوش مصنوعی و حکمرانی داده محور را ارائه نمود.
به گزارش مداربسته به نقل از مهر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی «نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی در عرصه توسعه هوش مصنوعی و حکمرانی داده محور» را عرضه کرده و در آن ضمن بررسی ماموریت های ضروری برای توسعه و حکمرانی هوش مصنوعی در کشور، پیشنهادهایی برای اصلاح نهادی و گستره ماموریت ها و فعالیت ها عرضه شده است. بررسی های انجام شده نشان از آن دارد که سیاست گذاری و راهبری کوشش های حوزه هوش مصنوعی نیازمند تقویت همکاری و اشتراک دانش، سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه، ظرفیت سازی و تجدید ساختار نیروی کار، حکمرانی داده محور، صیانت از حریم خصوصی، توسعه همکاریهای بین المللی، نگاشت نهاد و تقسیم کار ملی است. مأموریت های کلان حاکمیت برای حکمرانی و توسعه هوش مصنوعی ماموریت های اصلی دولت ها در این زمینه شامل: «توسعه سیاست ها و استراتژی ها ملی»، «چارچوب های اخلاقی و مقرراتی»، «حکمرانی داده و حکمرانی داده محور برای بهبود کیفیت تصمیم گیری»، «استقرار هوش مصنوعی فراگیر و عادلانه برای ارتقای خدمات عمومی»، «هوش مصنوعی و توسعه پایدار»، «دیپلماسی هوش مصنوعی و توسعه همکاری ها و استانداردهای بین المللی»، «توسعه و ترویج تحقیق و نوآوری»، «پرورش استعدادها، آموزش، ترویج و آگاهی بخشی عمومی»، «توسعه زیرساخت های مورد نیاز فناوری»، «همکاری و نوآوری در صنعت» و «ارزیابی تاثیر و کاهش ریسک» است. ملاحظات کلیدی در رابطه با ماموریت ها: در مسیر تحقیق ماموریت های ذکر شده، توجه به ملاحظات کنترل و نظارت انسانی؛ استواری فنی و امنیت؛ اعتماد؛ عادت؛ حریم خصوصی؛ عدالت (دوری از تعصب یا سوگیری)؛ مسئولیت ضرورت دارد. اصول حاکم بر نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی در حوزه هوش مصنوعی ۱. همسویی با استراتژی ها و اهداف ملی ۲. همکاری و رویکرد میان رشته ای ۳. وضوح نقش ها و مسؤلیت ها ۴. حفظ حریم خصوصی داده ها و ملاحظات اخلاقی ۵. یادگیری مستمر و توسعه مهارت ها ۶. انعطاف پذیری و سازگاری ۷. همکاریهای بین المللی ۸. مشارکت عمومی و شفافیت ۹. نظارت، ارزیابی و بازخوردگیری ۱۰. سازوکارهای پاسخگویی ۱۱. فراگیری و عدالت ۱۲. نوآوری و مدیریت ریسک با پایبندی به این اصول، کشور می تواند چارچوبی منسجم و مؤثر برای نگاشت نهادی و تقسیم کار ملی در عرصه هوش مصنوعی و حکمرانی داده محور بوجود آورد. این اصول، راهنمایی برای همکاری در راه توسعه هوش مصنوعی مسؤلانه و حصول اطمینان از این که هوش مصنوعی و کوشش های داده محور به رفاه و پیشرفت جامعه کمک می کنند، است. وضعیت موجود نهادهای در رابطه با توسعه هوش مصنوعی در ایران بررسی گستره فعالیت نهادهای داخلی نشان از آن دارد که اکنون کشور ایران در عرصه هوش مصنوعی در سطوح مختلف سیاستگذاری، قانونگذاری، هماهنگسازی و تنظیم گری دارای نهادهایی است که هرکدام می تواند بر برنامه ها و اقدام های این حوزه تأثیرگذار باشند. نهادهای تأثیرگذار در سطوح مختلف سیاستگذاری، قانونگذاری، هماهنگسازی و تنظیم گری حوزه هوش مصنوعی ۱) شورای عالی فضای مجازی ۲) مرکز ملی فضای مجازی ۳) شورای اجرایی فناوری اطلاعات ۴) شورای عالی انقلاب فرهنگی ۵) ستاد کل نیرو های مسلح و وزارت دفاع ۶) شورای راهبری فناوری ها و تولیدات دانش بنیان ۷) شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری ۸) صندوق نوآوری و شکوفایی ۹) معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری ۱۰) بنیاد ملی نخبگان ایران ۱۱) کارگروه تعامل پذیر دولت الکترونیک ۱۲) وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ۱۳) سازمان فناوری اطلاعات ۱۴) وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۱۵) شورای عالی حوزه های علمیه و ستاد راهبری فناوری های هوشمند حوزه های علمیه ۱۶) برخی مراکز پژوهشی و اندیشکده های تأثیرگذار شامل مرکز تحقیقات سیاست های علمی کشور، سازمان تحقیقات علم و فناوری ایران، پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات، کمیته هوش مصنوعی در عرصه پزشکی ۱۷) عرصه کسب وکار و صنعت ارائه مدل کلان و چارچوب تقسیم کار ملی برای حکمرانی و توسعه هوش مصنوعی چارچوب کلان نگاشت نهادی عرضه شده در این پژوهش از سه منظر کلان نهاد حاکمیت ملی و تدوین اصول و سیاست های کلان حکمرانی هوش مصنوعی در کشور، نهاد تنظیمگر و ناظر بر اجرای راهبردها و سیاست های کلان و نهاد هماهنگ ساز و راهبر اجرایی توسعه هوش مصنوعی در کشور، را پیشنهاد داده است. نهادهای کلیدی در حکمرانی و توسعه هوش مصنوعی - نهادی برای سیاست گذاری و نظارت کلان بر توسعه و حکمرانی هوش مصنوعی ازجمله وظایف اصلی یک نهاد ملی فراقوه ای در عرصه هوش مصنوعی می توان به «تنظیم سیاست ها و راهبرد های ملی حکمرانی هوش مصنوعی، تعیین اصول کلی توسعه هوش مصنوعی در کشور و ملزومات به کارگیری آن، تدوین برنامه تقسیم کار ملی و سازوکار تعامل کلیه کنشگران، پیشنهاد قوانین و مقررات مورد نیاز در صورت لزوم و همینطور هدایت کوشش های دیپلماتیک در مجامع بین المللی به عنوان مرجع ملی هوش مصنوعی» اشاره نمود. از دیگر وظایف این نهاد می توان «نیازسنجی و اولویت دهی به نیاز های حوزه هوش مصنوعی و نظارت بر تحقق آن در چرخه کامل ایده پردازی تا تجاری سازی و همینطور در سیاستگذاری، سازماندهی و نظارت بر برنامه ها و ابتکارات کشور در رابطه با هوش مصنوعی در عرصه بین المللی» باشد. همینطور این نهاد باید وظیفه هدایت و طراحی چارچوب های حکمرانی داده محور را به عنوان سنگ بنای توسعه هوش مصنوعی در کشور برعهده گیرد، حریم خصوصی داده ها را تضمین کند و رویکرد های کلان استفاده اخلاقی از داده ها را ترویج کند (قوانین موجود باید مبتنی بر اقتضائات جدید اصلاح شود). از دیگر اقدام های مهمی که این نهاد باید دنبال کند، هدایت دستگاه های مسؤل برای مشارکت در تنظیم قواعد و استانداردهای جهانی برای هوش مصنوعی است، به نحوی که منافع و ملاحظات فرهنگی و اخلاقی مدنظر کشور در آن رعایت شود. - نهادی برای راهبری و هماهنگی ملی توسعه هوش مصنوعی یکی از الزامات پیشبرد یک برنامه کلان و راهبردی ملی، هماهنگی و همگرایی همه دستگاه های اجرائی است. هرچند در بعد هماهنگی ابزارهای مختلف ازجمله برنامه ها، رویکردها و راهبردها، آموزش، توانمندسازی و... می توانند نقش آفرین باشند، اما ساختارها هم نقشی کلیدی دارند. ازآنجاکه دستگاه های مختلفی در عرصه هوش مصنوعی باید نقش آفرینی کنند لازم است تا سازوکارها، فرایندها در کنار نهادی فرابخشی، محور تلاش ها باشد و نقش راهبر و هماهنگ کننده
را برعهده گیرد. همینطور از دیگر الزامات پیشبرد برنامه ها در این عرصه، آشنایی نهاد هماهنگکننده با اقتضائات پیشرفت فناورانه است. نقش نهاد هماهنگ کننده، تسهیلگری و شتاب دهی کارهای همه بخشها و وزارتخانه ها، برای راهبری توسعه ابتکارات در رابطه با هوش مصنوعی و حکمرانی داده محور است. پشتیبانی از طرح های تأمین مالی و بودجه های مورد نیاز دستگاهها، رفع موانع، ایجاد ظرفیتهای توسعه ای، طراحی و هدایت چند سطحی دستگاه، طراحی فاکتورهای کنترلی از دیگر اقدام هایی است که از این نهاد انتظار می رود. ایجاد زمینه های لازم برای همگرایی و هم افزایی فناوری های مختلف مانند بیوتکنولوژی، علوم شناختی، روباتیک، کوانتوم و... با فناوری هوش مصنوعی و شتاب دهی به ابرپروژه های ملی و حضور و مشارکت در کنسرسیوم های بین المللی برای نقش آفرینی فعال در توسعه فناوری هوش مصنوعی هم از دیگر ماموریت های این نهاد است. - نهادی برای تنظیم مقررات ملی حوزه هوش مصنوعی در سطح تنظیم گری یک نهاد تنظیمگر ملی باید قواعد و مقررات در رابطه با هوش مصنوعی و دستورالعمل های اخلاقی و استانداردها را تدوین کند و برای اطمینان از استفاده مسؤلانه و ایمن بر برنامه های کاربردی هوش مصنوعی، نظارت و ارزیابی محصولات در رابطه با فناوری های هوش مصنوعی را برعهده گیرد. عرضه چارچوب های ارزیابی و دریافت مجوز سامانه های هوش مصنوعی، رصد و ارزیابی مخاطرات محصولات نوظهور هوش مصنوعی و سیاست ها و مقررات مواجهه با آن، رصد و ارزیابی آثار اجتماعی- اقتصادی، امنیتی و اخلاقی استفاده از هوش مصنوعی و انتشار گزارش های دورهای عمومی و ویژه نهادهای نظارتی می تواند ازجمله وظایف این نهاد باشد. این نهاد تنظیمگر ملی به سبب لزوم های همراهی هر سه قوه با آن و برای برخورداری از مشروعیت و قدرت لازم، باید از اعتبار و جایگاه کافی برخوردار باشد و ابزارها و زیرساخت های مناسب برای ایفای نقش تنظیم گری را هم برعهده داشته باشد. همینطور به سبب ملاحظات گسترده فنی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی و مشکلات ناشی از تعارض منافع در این عرصه، لازم است نهاد تنظیم مقررات و نظارت بر هوش مصنوعی، همه کنشگران ازجمله نمایندگان دستگاه های مرتبط و ذینفعان را در خود جای دهد. تنظیم قواعد کلان برای استانداردهای اخلاقی، صیانت از داده و حریم خصوصی، رصد هوشمند تحولات و ایجاد همگرایی بین نهادهای بخشی تنظیمگر ازجمله ماموریت های این کارگروه است. به سبب ماهیت فنی و وابستگی شدید تنظیم گری این فناوری به الگوریتم ها، وزارت ارتباطات می تواند به عنوان دبیر کارگروه، نقش آفرینی کند. همینطور وزارت ارتباطات باید متولی اصلی گسترش زیرساخت ها، ظرفیتهای محاسباتی و تبادل داده و ایجاد نظام مدیریت دانش بر الگوریتم ها باشد. حوزه های مدنظر برای سیاستگذاری، هماهنگ سازی و راهبری توسعه هوش مصنوعی + هماهنگ سازی موسسه های پژوهشی و دانشگاهی؛ + شتاب دهی به موسسه های در رابطه با علوم داده؛ + سازماندهی صنفی صنعت + ترغیب و هدایت صندوق های حمایت مالی ملی از فناوری برای پشتیبانی از هوش مصنوعی؛ + هدایت کوشش های آموزشی و پرورشی مهارت محور؛ + توسعه همکاریهای بین المللی و دیپلماسی؛ + آگاهی بخشی و مشارکت عمومی؛ + حکمرانی محلی و داده محوری + خدمات عمومی مبتنی بر هوش مصنوعی؛ + هدایت بودجه های تحقیق و نوآوری به سمت فناوری هوش مصنوعی در رابطه با فناوری های همگرا؛ + مدیریت دانش بر روی جمع آوری و پردازش اطلاعات و الگوریتم ها؛ + هوش مصنوعی برای خدمات بهداشت و درمان؛ + هوش مصنوعی برای کشاورزی؛ + هوش مصنوعی برای حوزه پولی و مالی؛ + هوش مصنوعی برای حمل و نقل؛ + هوش مصنوعی برای انرژی؛ + هوش مصنوعی برای توسعه صنعتی؛ تقسیم کار ملی پیشنهادی برای تنظیم گری در حوزه هوش مصنوعی حوزه مأموریتی ماموریت های پیشنهادی نهادهای کلیدی نهاد اجرایی پیشنهادی سیاست گذاری برای توسعه و حکمرانی هوش مصنوعی و داده حوزه ماموریتی ماموریت های پیشنهادی نهادهای کلیدی نهاد اجرایی پیشنهادی سیاست گذاری برای توسعه و حکمرانی هوش مصنوعی و داده * طراحی سیاست های کلان
* نظارت بر حسن اجرای سیاست ها
* ارزیابی آثار و نتایج اجرای سیاست ها شورای عالی فضای مجازی
مرکز ملی فضای مجازی
شورای عالی انقلاب فرهنگی
مجمع تشخیص مصلحت نظام
دولت
مجلس شورای اسلامی
قوه قضاییه مرکز ملی فضای مجازی به عنوان دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی راهبری و هماهنگی * هدایت بودجه های فناورانه برای تحقیق، نوآوری و گسترش زیرساخت هوش مصنوعی
* اجرای سیاست های حکمرانی داده محور
* ایجاد مقررات استفاده مسئولانه و اخلاقی از داده ها
* ایجاد ظرفیتهای متناسب فضایی برای مواجهه با چالشها، تخلفات و جرائم در رابطه با هوش مصنوعی شورای فناوری ها و تولیدات دانش بنیان
معاونت علمی ریاست جمهوری معاونت علمی ریاست جمهوری به عنوان دبیرخانه شورای فناوری ها و تولیدات دانش بنیان قانونگذاری، مقرره گذاری و تنظیمگری * تدوین چارچوب های حکمرانی هوش مصنوعی
* تدوین قوانین
* عرضه مقررات استفاده مسئولانه و اخلاقی از داده ها و هوش مصنوعی
* تدوین استانداردها و ضوابط طراحی الگوریتم ها و بهره برداری از هوش مصنوعی
* تنظیمگری مرکز ملی فضای مجازی
مجلس شورای اسلامی
کارگروه تنظیم مقررات و نظارت بر هوش مصنوعی
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان دبیرخانه کارگروه تنظیم مقررات و نظارت بر هوش مصنوعی رسیدگی به اختلاف ها و دعاوی * ایجاد شعبات تخصصی برای دعاوی و جرائم حوزه هوش مصنوعی
* ترویج و توسعه نهاد داوری در این زمینه قوه قضاییه
نهادهای داوری
شعبات تخصصی حقوقی و کیفری
وزارت دادگستری قوه قضاییه در عرصه قضاوت و داوری؛ وزارت دادگستری در عرصه مالکیت معنوی زیرساخت و اکوسیستم داده * توسعه زیرساختهای دیجیتال، ازجمله اتصالات پرسرعت و مراکز داده
* ایجاد چارچوب های اشتراک گذاری داده به نحوی امن و مسئولانه مرکز ملی فضای مجازی
شورای فناوری ها و تولیدات دانش بنیان
معاونت علمی ریاست جمهوری
سازمان فناوری اطلاعات
شورای اجرایی فناوری اطلاعات
مرکز ملی تبادل اطلاعات
کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی
کارگروه اقتصاد دیجیتال دولت
کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات
مرکز ملی فناوری اطلاعات
سایر وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات تحقیق و توسعه * سرمایه گذاری و پشتیبانی از پروژه های تحقیقاتی هوش مصنوعی
* ایجاد مراکز یا مؤسسه های تحقیقاتی هوش مصنوعی برای ترویج همکاری و اشتراک دانش
* تشویق مشارکت بین دانشگاه، صنعت و دولت برای تحقیقات مشترک شورای عالی فضای مجازی
شورای عالی انقلاب فرهنگی
شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
نهادهای دانشی بخش های مختلف دولت
شورای فناوری ها و تولیدات دانش بنیان
مرکز تحقیقات سیاست های علمی کشور
سازمان توسعه تحقیقات و فناوری
صندوق نوآوری و شکوفایی
سایر در آینده به جزئیات پرداخته می شود. پذیرش و ادغام صنعت و توسعه کسب وکار * همکاری با صنایع برای شناسایی و ترویج موارد استفاده از هوش مصنوعی
* عرضه مشوق هایی برای کسب وکارها بمنظور افزایش کارایی و رقابت با ادغام هوش مصنوعی در فرایندها و سازوکارهای تولید و خدمات
* ایجاد محیطی مساعد برای نوآفرین های هوش مصنوعی و شرکت های دانش بنیان مرتبط
* تسهیل جذب سرمایه گذاران و سرمایه گذاری خطرپذیر در قسمت هوش مصنوعی شورای فناوری ها و تولیدات دانش بنیان
معاونت علمی ریاست جمهوری
صندوق توسعه ملی
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
بانک مرکزی
وزارتخانه های صنعتی، خدماتی، کشاورزی و انرژی
اصناف
پارک های علم و فناوری
مراکز نوآوری
سایر در آینده به جزئیات پرداخته می شود. آگاهی و مشارکت عمومی * عرضه آموزش های لازم به مردم و ترویج مزایای بالقوه، خطرات و ملاحظات اخلاقی هوش مصنوعی؛
* ایجاد زمینه های لازم برای مشارکت شهروندان، کارشناسان و ذینفعان در بحث در مورد سیاست ها و مقررات هوش مصنوعی شورای عالی فضای مجازی
شورای عالی انقلاب فرهنگی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سازمان تبلیغات اسلامی و صدا و سیما
وزارتخانه هایی مانند ورزش و جوانان، کشور در آینده به جزئیات پرداخته می شود. هوش مصنوعی برای چالش های فرهنگی و اجتماعی * شناسایی چالش های اجتماعی کلیدی
* عرضه راهکارهای هوش مصنوعی برای رسیدگی به این چالش ها و بهبود خدمات عمومی شورای عالی فضای مجازی
شورای عالی انقلاب فرهنگی
شورای عالی اجتماعی کشور
صدا و سیما
وزارت کشور
فراجا
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سازمان تبلیغات اسلامی
سازمان بهزیستی
رسانه ها
سمن ها و انجمن ها در آینده به جزئیات پرداخته می شود. آموزش وپرورش و توسعه نیروی کار ماهر * عرضه برنامه های آموزشی، دوره ها و آموزش های متمرکز برای طراحی هوش مصنوعی
* پشتیبانی از مؤسسه های تحقیقاتی و دانشگاهی در رابطه با هوش مصنوعی برای پرورش استعداد قوی
* تشویق همکاری بین رشته ای شورای عالی فضای مجازی
شورای عالی انقلاب فرهنگی
وزارت آموزش و پرورش
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی در آینده به جزئیات پرداخته می شود. همکاریهای بین المللی * مشارکت در طرح های جهانی برای تبادل دانش، انتقال فناوری و تحقیقات مشترک
* همکاری در ابتکارات و انجمن های بین المللی هوش مصنوعی بمنظور طراحی استانداردهای جهانی و اطلاع از بهترین شیوه ها و روندها شورای عالی فضای مجازی
وزارت امور خارجه
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
معاونت علمی ریاست جمهوری
وزارت آموزش و پرورش
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در آینده به جزئیات پرداخته می شود. توصیه های سیاستی در رابطه با تقسیم کار ملی در عرصه توسعه هوش مصنوعی مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش، سفارش های سیاستی در این زمینه را عرضه کرده است. بررسی های انجام شده نشان از آن دارد که سیاست گذاری و راهبری کوشش های حوزه هوش مصنوعی نیازمند تقویت همکاری و اشتراک دانش، سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه، ظرفیت سازی و تجدید ساختار نیروی کار، حکمرانی داده محور، صیانت از حریم خصوصی، توسعه همکاریهای بین المللی، نگاشت نهاد و تقسیم کار ملی است. سفارش می شود بمنظور ایجاد همگرایی در تلاش ها بر تنظیمگری هوش مصنوعی و تضمین استفاده مسؤولانه و اخلاقی از هوش مصنوعی، نهادهای تنظیمگر فرابخشی برای حمایت و تسریع در تنظیم مقررات و نظارت بر آن شکل گیرد. ایجاد سازوکارهایی برای ارزیابی و تأیید سامانه های هوش مصنوعی برای اطمینان از انطباق با استانداردهای قانونی و اخلاقی، پایش، ارزیابی و ممیزی منظم بر اجرای سامانه های هوش مصنوعی و شناسایی هرگونه سوگیری یا اعمال تبعیض آمیز در زمره وظایف این نهادهاست. ازجمله اقدام های مورد انتظار در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد: * عرضه اصول کلی توسعه هوش مصنوعی در کشور و سازوکارهای پدافند غیرعامل؛ * عرضه سند تقسیم کار ملی برای توسعه هوش مصنوعی؛ * عرضه موضع و ارزیابی ریسک درمورد محصولات نوظهور هوش مصنوعی و شیوه تعامل با آن؛ * تنظیم سازوکارهای رتبه بندی و اعلان اخطار استفاده از هوش مصنوعی در محصولات؛ * ارزیابی تأثیرات اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و اخلاقی توسعه هوش مصنوعی و اعلان عمومی آن؛ * تنظیم سازوکارهای رسیدگی به شکایات و دادخواست های در رابطه با هوش مصنوعی و پاسخگویی به آنها؛ * عرضه پیشنهادهای قانونگذاری در صورت لزوم با مشارکت ذینفعان؛ * تشویق خودتنظیمی ازسوی توسعه دهندگان هوش مصنوعی با شفاف سازی در الگوریتم ها و توسعه سامانه های شفاف و قابل توضیح؛ * تقویت همکاری و اشتراک دانش بین رشته ای خصوصاً در عرصه هایی مانند علوم شناختی، کوانتوم، علوم داده و بیوتکنولوژی.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب